ប្រាសាទរកាជន្លឹង ជាប្រាសាទប្រាង្គបី កសាងសម័យអង្គរ នាខេត្តកណ្ដាល
ភ្នំពេញ៖ ប្រាសាទរកាជន្លឹង ជាប្រាសាទកសាងឡើងនាសម័យអង្គរ សម្រាប់ឧទ្ទិសដល់ព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ប្រាសាទនេះស្ថិតក្នុងស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ខេត្តកណ្ដាល។ បច្ចុប្បន្នប្រាសាទប្រាង្គបីចំណាស់មួយនេះ បន្សល់នូវរូបប្រតិមា ព្រមទាំងគ្រឿងតុបតែងលម្អប្រាសាទខ្លះៗ ខណៈប្រាង្គមួយនៃប្រាសាទនេះ បាក់រលំសល់តែគ្រឹះប៉ុណ្ណោះ។
«ប្រាសាទរកាជន្លឹង» ជាប្រាសាទបុរាណមួយ ស្ថិតនៅក្នុងភូមិរកាជន្លឹង ឃុំរកាជន្លឹង ស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ខេត្តកណ្ដាល។ តាមរយៈក្បាច់ផ្ដែរ សសរពេជ្រ ក៏ដូចជាការសាងសង់ ប្រាសាទនេះកសាងឡើងក្នុងសម័យអង្គរ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ ស្ថិតក្នុងរចនាប័ទ្មឃ្លាំង សម្រាប់ឧទ្ទិសដល់ លទ្ធិព្រាហ្មណ៍។
ប្រាសាទនេះត្រូវបានបុព្វការីខ្មែរជំនាន់មុន កសាងប្រាង្គចំនួនបីទន្ទឹមគ្នា នៅលើខឿនតែមួយ ដោយបែរមុខទៅទិសខាងកើត។ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នប្រាង្គមួយធ្វើពីឥដ្ឋ ត្រូវរលំបាក់បែកទាំងស្រុង បន្សល់តែស៊ុមទ្វារមួយប៉ុណ្ណោះ។ រីឯប្រាង្គពីរទៀតនោះ មានរាងបួនជ្រុង ដោយមួយជ្រុងមានទំហំ ៤ម៉ែត្រ និងកម្ពស់ប្រមាណជា ៨ម៉ែត្រ កសាងឡើងពីថ្មភក់ ឥដ្ឋ និងថ្មបាយក្រៀម។
ចំពោះប្រាង្គកណ្ដាល នៃប្រាសាទនេះ ឃើញមាននៅទ្វារបញ្ឆោតចំនួនបី និងទ្វារចូលមួយ។ នៅតាមទ្វារបញ្ឆោតទាំងបីនេះ មិនមានបន្សល់ទុកនូវក្បាច់ផ្ដែរ និងសសរពេជ្រនោះឡើយ ប៉ុន្តែនៅច្រកចូលវិញ មានលម្អដោយសសរពេជ្រ និងក្បាច់ផ្ដែរ ឆ្លាក់ជារូបរាហ៊ូ និងព្រះឥសូរ ព្រមទាំងនាងឧមា។ នៅឯផ្នែកខាងក្នុងវិញ ឃើញមានបន្សល់នូវ ទម្រយោនី ដែលកប់ក្នុងដី មួយប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកផ្នែកដំបូលវិញ ត្រូវបានរលុះធ្លាក់មួយផ្នែកទៅហើយ ដោយកាលពីសម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ខ្មែរក្រហមបានបញ្ជាឲ្យពលរដ្ឋ រុះរើដំបូលប្រាសាទយកថ្ម ធ្វើចង្ក្រានដាំបាយ និងដោយសារសង្គ្រាមផងដែរ។
ដោយឡែកប្រាង្គមួយទៀត ដែលនៅរក្សារូបរាង បន្ទាប់ពីប្រាង្គកណ្ដាលនោះ មានទ្វារបញ្ឆោតចំនួនបី និងលម្អទៅដោយក្បាច់ផ្ដែរ សសរពេជ្រ ដែលមានក្បាច់ចម្លាក់យ៉ាងស្រស់ស្អាត។ រូបចម្លាក់នៅលើក្បាច់ផ្ដែរ ផ្នែកខាងលិចនៃប្រាសាទ ត្រូវបានរលេះធ្លាក់ស្ទើរទាំងស្រុង។ ឯផ្ដែរនៅផ្នែកខាងជើងវិញ មានឆ្លាក់អំពីទេវកថា កូរសមុទ្រទឹកដោះ និងមានឆ្លាក់ជារូបរាហ៊ូ នៅផ្នែកខាងត្បូង។ នៅឯច្រកទ្វារចូលប្រសាទវិញ បានបន្សល់តែស៊ុមទ្វារ ព្រមទាំងសិវលិង្គចាស់ និងថ្មី មួយគូ តែសិវលិង្គចាស់នោះ មានតែទម្រយោនីតែប៉ុណ្ណោះ ស្ថិតនៅផ្នែកខាងក្នុងនៃប្រាង្គនេះ។
ទាក់ទងនិងសិវលិង្គថ្មីនេះ អ្នកស្រី មួង សារឹម ជាប្រធានមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចត្រសិល្បៈខេត្តកណ្ដាល បានប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗ២៥ថា ត្រូវបានប្រជាជនដែលមានជំនឿ ក្នុងមូលដ្ឋាន បានយកមកតម្កល់ក្នុងប្រាសាទនេះ តាំងពីឆ្នាំ២០១៧មកម្លេះ។
យោងតាមបញ្ជីស្ថានីយបុរាណ របស់ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចត្រសិល្បៈ ចេញផ្សាយក្នុងឆ្នាំ២០១០កន្លងទៅ ខេត្តកណ្ដាលមានប្រាសាទដែលមានរូបរាងចំនួន០២ ប្រាសាទបាក់បែកបន្សល់គ្រឹះចំនួន៣ ទួលបុរាណចំនួន៣៤៣ វត្តបុរាណចំនួន៨៦ និងស្រះជាទីតាំងយកថ្ម ចំនួន៦ផងដែរ៕
(ដកស្រង់ពី បញ្ជីឈ្មោះបែងចែកប្រាសាទបុរាណ ស្ពានបុរាណ មន្ទីរពេទ្យបុរាណ នៅតាមរាជធានី-ខេត្ត របស់អង្គនាយកដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ នៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ)
ដោយ៖ ស៊ុល រ៉វី
